ABC arbitrażu

Arbitraż jest sposobem wiążącego rozstrzygania sporów cywilnych przez sąd niepaństwowy zwanym sądem arbitrażowym lub polubownym.

Obowiązujące ustawodawstwo zrównuje moc wyroków sądu arbitrażowego
z wyrokami sądów państwowych. Sąd arbitrażowy uwolniony jest od wielu wymogów wynikających z formalizmu procesowego, co przejawia się zwłaszcza w pozostawieniu stronom szerokiego uznania przy określaniu reguł postępowania. Podstawowa zasada równego traktowania stron i wysłuchania racji każdej z nich pozostaje niezmienna.

Niezbędną przesłanką jest dokonanie zapisu na sąd polubowny. Zapis ten może przybrać formę klauzuli arbitrażowej w umowie głównej lub znaleźć się 
w odrębnej umowie o arbitraż.

Błędy polegające na uprzywilejowaniu jednej ze stron, nieprecyzyjnym wskazaniu sądu lub wskazaniu więcej niż jednego sądu arbitrażowego, niewskazanie stosunku prawnego, którego spory mogą dotyczyć.

Przed polskimi sądami arbitrażowymi postępowanie odbywa się według prawa polskiego, jak również według prawa innego państwa. Sąd rozstrzyga spór według prawa właściwego dla danego stosunku.

Pod rozstrzygnięcie sądu polubownego strony mogą poddać wszelkie spory o prawa majątkowe lub o prawa niemajątkowe mogące stanowić przedmiot ugody sądowej, z wyłączeniem spraw o alimenty.

Swoistość zapisu na sąd polubowny w sporach z zakresu prawa pracy polega na tym, że może być on sporządzony tylko po powstaniu sporu (w sensie obiektywnym).

Właściwy jest sąd, któremu strony poddały pod rozstrzygnięcie spór,
a więc ten, który strony same wybrały.

Wymogi proceduralne w przypadku sądu arbitrażowego są w znacznym stopniu złagodzone. Rozprawy nie muszą odbywać się w siedzibie sądu, lecz mogą być przeprowadzane w innym, dogodnym dla stron miejscu. Za obopólną zgodą strony mogą również w ogóle zrezygnować z przeprowadzania rozprawy.
i zażądać wydania wyroku na podstawie pisemnych oświadczeń stron czy dokumentów.

Nie. W odróżnieniu od posiedzeń przed sądem państwowym, postępowanie przed sądem arbitrażowym jest niejawne.

Tak, ale może to uczynić wyłącznie na skutek skargi strony dotyczącej naruszenia istotnych warunków formalnych. Można tutaj wymienić m.in. brak lub wady zapisu na sąd polubowny, rozstrzygnięcie w sprawach nieobjętych zapisem, wydanie wyroku sprzecznego z podstawowymi zasadami porządku prawnego RP, pozbawienie strony możliwości obrony jej praw czy nieprawidłowe powołanie składu. Sąd uchyla wyrok lub oddala skargę, ale nie rozstrzyga ponownie sprawy za sąd polubowny. Do ponownego rozpoznania sprawy po uchyleniu wyroku niezbędny jest nowy wniosek strony.

Wyrok jest wykonalny w krajach będących stroną Konwencji Nowojorskiej o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych. z 1958 r. Obecnie takich państw jest około 150.

Wyrok sądu arbitrażowego, po stwierdzeniu jego wykonalności przez sąd powszechny, ma tę samą moc wiążącą, co wyrok sądu powszechnego.